॥ऊँ श्रीं ह्रीं श्रीं ऊँ॥
Maa Laxmi, is the deity of prosperity. Worshipping here with ritual brings wealth and financial growth for us.
How to do Laxmi Pooja
If Devotee is observing fast for Maa Laxmi, he should open the fast after the Laxmi Poojan.
One should perform Laxmi Pooja with full rituals as described on Laxmi Pooja Vidhi. Also, reading Shri-Sukt gives ultimate blessings from Maa Laxmi.
Here is the brief on Shodashopchar (षोङशोपचार) i.e. sixteen steps of poojan, we need to follow during the Maa Laxmi Poojan:
1. ध्यान (Pooja should start with meditation of Maa)
Ya Sa Padmasanastha Vipul-Kati-Tati Padma-Patrayatakshi,
Gambhirartav-Nabhih Stana-Bhara-Namita Shubhra-Vasttariya।
Ya Laxmirdivya-Roopairmani-Gana-Khachitaih Snapita Hema-Kumbhaih,
Sa Nityam Padma-Hasta Mam Vasatu Grihe Sarva-Maangalya-Yukta॥
2. आवाहन (Chant the following mantra to call Maa Laxmi)
Aagachchha Dev-Deveshi! Tejomayi Maha-Laxmi!
Kriyamanam Maya Poojaam, Grihaan Sur-Vandite!
॥Shri Laxmi-Devi Aavahayami॥
3. पुष्पाञ्जलि ( Offer Flowers in front of Maa)
Nana-Ratna-Samayuktam, Karta-Swar-Vibhushitam।
Aasanam Dev-Devesh! Preetyartham Prati-Grihyataam॥
॥Shri Laxmi-Devyai Aasanarthe Panch-Pushpani Samarpayami॥
4. स्वागत
Shri Laxmi-Devi! Swagatam।
5. पाद्य (Wash her feet with the following mantra)
Padyam Grihaan Deveshi, Sarva-Kshema-Samarthe, Bhoh!
Bhaktya Samarpitam Devi, Maha-Laxmi! Namoastu Te॥
॥Shri Laxmi-Devyai Padyam Namah॥
6. अर्घ्य (offer water to Maa)
Namaste Dev-Deveshi! Namaste Kamal-Dharini!
Namaste Shri Maha-Laxmi, Dhanada-Devi! Arghyam Grihaan।
Gandha-Pushpakshatairyuktam, Phal-Dravya-Samanvitam॥
Grihaan Toyamarghyarthan, Parameshwari Vatsale!
॥Shri Laxmi-Devyai Arghyam Swaha॥
7. गन्ध-समर्पण/चन्दन-समर्पण (Offer SandalWood to Maa)
Shri-Khanda-Chandanam Divyam, Gandhaadayam Sumanoharam।
Vilepanam Maha-Laxmi! Chandanam Prati-Grihyataam॥
॥Shri Laxmi-Devyai Chandanam Samarpayami॥
8. पुष्प-समर्पण
Yatha-Prapta-Ritu-Pushpaih, Vilva-Tulasi-Dalaishcha!
Poojayaami Maha-Laxmi! Prasida Me Sureshwari!
॥Shri Laxmi-Devyai Pushpam Samarpayami॥
9. अंग-पूजन (Call following Mantra to worship different deity which represents different organs of Maa. Offer flowers and scent to her)
Om Chapalaayai Namah Padau Poojayami।
Om Chanchalayai Namah Janunee Poojayami।
Om Kamalayai Namah Katim Poojayami।
Om Katyaayanyai Namah Naabhim Poojayami।
Om Jaganmatrai Namah Jatharam Poojayami।
Om Vishwa-Vallabhaayai Namah Vaksha-Sthalam Poojayami।
Om Kamala-Vaasinyai Namah Hastou Poojayami।
Om Kamala-Patrakshyai Namah Netra-Trayam Poojayami।
Om Shriyai Namah Shirah Poojayami।
Om MahaLakshmai Namah Sarvangam Poojayami |
10. अष्ट-सिद्धि पूजा
Om Animne Namah। Om Mahimne Namah।
Om Garimne Namah। Om Laghimne Namah।
Om Praptyai Namah। Om Prakaamyai Namah।
Om Ishitaayai Namah। Om Vashitaayai Namah।
11. अष्ट-लक्ष्मी पूजा
Om Aadhya-Lakshmyai Namah। Om Vidhya-Lakshmyai Namah।
Om Saubhagya-Lakshmyai Namah। Om Amrit-Lakshmyai Namah।
Om Kamalakshyai Namah। Om Satya-Lakshmyai Namah।
Om Bhoga-Lakshmyai Namah। Om Yoga-Lakshmyai Namah।
12. धूप-समर्पण
Vanaspati-Rasodbhuto Gandhaadhyah Sumanoharah।
Aaghreyah Sarva-Devanaam, Dhupoayam Prati-Grihyataam॥
॥Shri Laxmi-Devyai Dhoopam Samarpayami॥
13. दीप-समर्पण
Sajyam Varti-Sanyuktam Cha, Vahnina Yojitam Mayaa,
Deepam Grihaan Deveshi! Trailokya-Timirapaham।
Bhaktya Deepam Prayachchhaami, Shri Lakshmyai Paratparaayai।
Trahi Maam Niryaad Ghoraad, Deepoayam Prati-Grihyataam॥
॥Shri Laxmi-Devyai Deepam Samarpayami॥
14. नैवेद्य-समर्पण
Sharkara-Khanda-Khadyaani, Dadhi-Ksheera-Ghritaani Cha।
Aaharo Bhakshya-Bhojyam Cha, Naivedhyam Prati-Grihyataam।
॥Yathamshatah Shri Lakshmyai-Devyai Naivedhyam Samarpayami –
Om Pranaya Swaha। Om Apanaya Swaha।
Om Samanaya Swaha। Om Udanaya Swaha। Om Vyanaya Swaha॥
15. आचमन (offer water to Maa Laxmi)
Tatah Paniyam Samarpayami Iti Uttaraposhanam।
Hasta-Prakshalanam Samarpayami। Mukh-Prakshalanam।
Karodvartanarthe Chandanam Samarpayami।
16. ताम्बूल-समर्पण (offer Tambool (Paan) to Maa Laxmi)
Poogi-Phalam Maha-Divyam, Naga-Valli-Dalairyutam।
Karpurailaa-Samayuktam, Tamboolam Prati-Grihyataam॥
॥Shri Laxmi-Devyai Mukh-Vasartham Poogi-Phalam-Yuktam Tamboolam Samarpayami॥
17. दक्षिणा (offer Money to Maa Laxmi)
Hiranya-Garbha-Garbhastham, Hema-Veejam Vibhaavasoh।
Ananta-Punya-Phaladamatah Shantim Prayachchha Me॥
॥Shri Laxmi-Devyai Suvarna-Pushpa-Dakshinaam Samarpayami॥
18. प्रदक्षिणा
Yani Yani Cha Papani, Janmantar-Kritani Cha।
Tani Tani Vinashyanti, Pradakshinam Pade Pade॥
Anyatha Sharanam Naasti, Tvameva Sharanam Devi!
Tasmaat kaarunya-Bhaven, Kshamasva Parameshwari॥
॥Shri Laxmi-Devyai Pradakshinam Samarpayami॥
19. वन्दना-सहित पुष्पाञ्जलि
Kara-charana kṛitaṁ vā kāyajaṁ karmajaṁ vā,
Shravaṇa-nayanajaṁ vā mānasaṁ vāparādhaṁ।
Vihitaṁ avihitaṁ vā sarvametatkṣamasva,
Jaya Jaya Karunaabdhe, Shri Maha-Laxmi Trahi।
॥Shri Laxmi-Devyai Mantra-Pushpanjali Samarpayami॥
20. षाशटांग़-प्रणाम
Om Bhavani! Tvam Maha-Laxmih Sarva-Kaam-Pradayini।
Prasannaa Santushtha Bhava Devi! Namoastu Te।
॥Anena Poojanena Shri Laxmi-Devi Preeyataam, Namo Namah॥
21. क्षमा-प्रार्थना
Aavahanam Na janami, Na Janami Visarjanam॥
Pooja-Karma Na Janami, Kshamasva Parameshwari॥
Mantra-Heenam Kriya-Heenam, Bhakti Heenam Sureshwari!
Maya Yat-Poojitam Devi! Paripoornam Tadastu Me॥
Anena Yatha-Militopachaara-Dravyai Krita-Poojanena Shri Laxmi-Devi Preeyataam
॥Shri Laxmi-Devyai Arpanamastu॥
॥ऊँ श्रीं ह्रीं श्रीं ऊँ॥
माँ लक्ष्मी, समृद्धि की देवी हैं। यहां विधिपूर्वक पूजा करने से हमें धन और आर्थिक वृद्धि प्राप्त होती है।
लक्ष्मी पूजा कैसे करें:
यदि भक्त माँ लक्ष्मी के लिए व्रत रख रहा है, तो उसे लक्ष्मी पूजन के बाद व्रत खोलना चाहिए।
अशोक, आम और केले के पत्ते और गेंदे के फूल घर/कार्यालय में लाएँ। मुख्य द्वार के दोनों ओर एक मंगलिक कलश रखें, जिसके ऊपर बिना छीला हुआ नारियल हो। दाहिने हाथ की ओर (आपके दाहिने हाथ पर) एक लाल कपड़ा बिछाकर माँ लक्ष्मी और भगवान गणेश की प्रतिमाएं स्थापित करें। (लक्ष्मी जी को गणेश जी के दाहिने ओर रखें) बाएँ हाथ की ओर (आपके बाएँ हाथ पर) नवग्रह को ऊँचे मंच पर रखें। सफेद कपड़े पर नवग्रह के प्रतीक के रूप में अक्षत (टूटा हुआ चावल) के नौ समूह बनाएं और लाल कपड़े पर सोलह माता के लिए गेहूँ या गेहूँ के आटे के सोलह समूह बनाएं। लक्ष्मी पूजन को पूरी विधि के अनुसार करें जैसा कि लक्ष्मी पूजन विधि में बताया गया है।
श्री-सुक्त का पाठ करने से माँ लक्ष्मी की असीम कृपा प्राप्त होती है।
यहाँ संक्षिप्त में षोडशोपचार (षोडशोपचार) यानी पूजन के सोलह चरण दिए गए हैं, जिन्हें माँ लक्ष्मी पूजन के दौरान पालन करना चाहिए:
1. ध्यान (पूजा का आरंभ माँ का ध्यान करने से करना चाहिए):
2. आवाहन (माँ लक्ष्मी को बुलाने के लिए निम्न मंत्र का जाप करें):
आगच्छ देव-देवेशि! तेजोमयी महालक्ष्मी!
क्रियामानं मया पूजां, गृहाण सुर-वन्दिते!
॥श्री लक्ष्मी-देवी आवाहयामि॥
3. पुष्पाञ्जलि (माँ के सामने पुष्प अर्पित करें):
नाना-रत्न-संयुक्तं, कर्ता-स्वर-विभूषितं।
आसनं देव-देवेश! प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यताम्॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै आसनार्थे पंच-पुष्पाणि समर्पयामि॥
4. स्वागत:
श्री लक्ष्मी-देवी! स्वागतं।
5. पाद्य (माँ के चरण धोएं निम्न मंत्र से):
पाद्यं गृहाण देवेशि, सर्व-क्षेम-समर्थे, भो!
भक्त्या समर्पितं देवी, महालक्ष्मी! नमोस्तु ते॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै पाद्यं नमः॥
6. अर्घ्य (माँ को जल अर्पित करें):
नमस्ते देव-देवेशि! नमस्ते कमल-धारिणि!
नमस्ते श्री महालक्ष्मी, धनदा-देवी! अर्घ्यं गृहाण।
गंध-पुष्पाक्षतैः युक्तं, फल-द्रव्य-संयुक्तं॥
गृहाण तोयमार्घ्यार्थं, परमेश्वरी वात्सले!
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै अर्घ्यं स्वाहा॥
7. गंध-समर्पण/चंदन-समर्पण (माँ को चंदन अर्पित करें):
श्री-खंद-चंदनं दिव्यं, गंधायं सुमनोहरं।
विलेपनं महालक्ष्मी! चंदनं प्रतिगृह्यताम्॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै चंदनं समर्पयामि॥
8. पुष्प-समर्पण:
यथा-प्राप्त-ऋतु-पुष्पैः, बिल्व-तुलसी-दलैश्च!
पूजयामि महालक्ष्मी! प्रसिदा मे सुरेश्वरी!
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै पुष्पं समर्पयामि॥
9. अंग-पूजन:
ओम चपलायै नमः पादौ पूजयामि।
ओम चंचलायै नमः जानुनी पूजयामि।
ओम कमलायै नमः कटिं पूजयामि।
ओम कात्यायन्यै नमः नाभिं पूजयामि।
ओम जगन्मात्रे नमः जठरं पूजयामि।
ओम विश्व-वल्लभायै नमः वक्षः-स्थलं पूजयामि।
ओम कमला-वासिन्यै नमः हस्तौ पूजयामि।
ओम कमल-पात्राक्ष्यै नमः नेत्रत्रयं पूजयामि।
ओम श्रीयै नमः शिरः पूजयामि।
॥श्री महालक्ष्म्यै नमः सर्वांगं पूजयामि॥
10. अष्ट-सिद्धि पूजा:
ॐ अणिम्ने नमः।
ॐ महिम्ने नमः।
ॐ गरिम्ने नमः।
ॐ लघिम्ने नमः।
ॐ प्राप्त्यै नमः।
ॐ प्राकाम्यै नमः।
ॐ ईषिता यै नमः।
ॐ वशिता यै नमः।
11. अष्ट-लक्ष्मी पूजा:
ॐ आध्य-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ विद्या-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ सौभाग्य-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ अमृत-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ कमलाक्ष्यै नमः।
ॐ सत्य-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ भोग-लक्ष्म्यै नमः।
ॐ योग-लक्ष्म्यै नमः।
12. धूप-समर्पण:
वनस्पति-रसोद्भूतः गंधाद्यः सुमनोहरः।
आघ्रेयः सर्व-देवानां, धूपोऽयं प्रतिगृह्यताम्॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै धूपं समर्पयामि॥
13. दीप-समर्पण:
सज्यं वर्ति-संयुक्तं च, वह्निना योजितं मया,
दीपं गृहाण देवेशि! त्रैलोक्य-तिमिरापहं।
भक्त्या दीपं प्रयच्छामि, श्री लक्ष्म्यै परात्परायै।
त्राहि मां निर्यात घोराद, दीपोऽयं प्रतिगृह्यताम्॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै दीपं समर्पयामि॥
14. नैवेद्य-समर्पण:
शर्कराखंड-खाद्यानि, दधि-क्षीर-घृतानि च।
आहारो भक्ष्य-भोज्यं च, नैवेद्यं प्रतिगृह्यताम्।
॥यथाम्शतः श्री लक्ष्मी-देव्यै नैवेद्यं समर्पयामि॥
15. आचमन (माँ लक्ष्मी को जल अर्पित करें):
ततः पानीयं समर्पयामि इति उत्तरापोशनं।
हस्त-प्रक्षालनं समर्पयामि। मुख-प्रक्षालनं।
करोद्वर्तनार्थे चंदनं समर्पयामि।
16. तांबूल-समर्पण (माँ लक्ष्मी को तांबूल अर्पित करें):
पूगी-फलं महादिव्यं, नागवली-दलैर्युतं।
कर्पूर-इला-समायुक्तं, तांबूलं प्रतिगृह्यताम्॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै तांबूलं समर्पयामि॥
17. दक्षिणा (माँ लक्ष्मी को धन अर्पित करें):
हिरण्यगर्भ-गर्भस्थं, हेम-बीजं विभावसोः।
अनंत-पुण्य-फलदं, तस्मात् शांति प्रदान कर।
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै सुवर्ण-पुष्प-दक्षिणां समर्पयामि॥
18. प्रदक्षिणा:
यानि यानि च पापानि, जन्मांतर-कृतानि च।
तानि तानि विनश्यंति, प्रदक्षिणं पदे पदे॥
अन्यथा शरणं नास्ति, त्वमेव शरणं देवी!
तस्मात् कारुण्य-भावेन, क्षमस्व परमेश्वरी॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै प्रदक्षिणं समर्पयामि॥
19. वंदना-सहित पुष्पांजलि:
करचरण कृतं वाकायजं कर्मजं वा,
श्रवण नयनजं वा मानसं वापराधं।
विहितं विहितं वा सर्वमेतत्क्षमस्व,
जय जय करुणाब्धे, श्री महालक्ष्मी त्राहि॥
॥श्री लक्ष्मी-देव्यै पुष्पांजलि समर्पयामि॥
20. क्षमा-प्रार्थना:
आवाहनं न जानामि, न जानामि विसर्जनं।
पूजा-कर्म न जानामि, क्षमस्व परमेश्वरी॥
मंत्र-हीनं क्रिया-हीनं, भक्ति-हीनं सुरेश्वरी!
मया यत्पूजितं देवी! परिपूर्णं तदस्तु मे॥
अपराध-सहस्त्राणि क्रियंतेऽहर्निशं मया।
दासोऽयमिति मां मत्वा, क्षमस्व परमेश्वरी॥
21. शांति पाठ:
ऊँ सह नाववतु। सह नौ भुनक्तु।
सह वीर्यं करवावहै। तेजस्विनावधीतमस्तु मा विद्विषावहै॥
ऊँ शांति: शांति: शांति॥
इस प्रकार, विधिपूर्वक महालक्ष्मी की पूजा कर भक्त को माँ की कृपा और धन-समृद्धि की प्राप्ति होती है।
आरती विधि
कुमकुम, अगर, कपूर, धृत और चन्दन, पाँच बत्तीयों अथवा दीए की ( रुई और घी की ) बत्तियाँ बनाकर शंख, घंटा आदि बजाते हुआ आरती करनी चाहिए| आरती उतारते समय सवर्प्रथम मा की प्रतिमा के चरणों में उसे चार बार घुमाएँ, दो बार नाभिदेश में, एक बार मुखमण्डल पर और सात बार समस्त अंगों पर घुमाएँ| आरती, सदै्व पूजन के अन्त में इष्ट देवता की प्रसन्नता हेतु की जाती है| इसमें इष्टदेव को दीपक दिखाने के साथ ही उनका स्मरण तथा गुणगान किया जाता है|
लक्ष्मी आरती
ॐ जय लक्ष्मी माता, मैया जय लक्ष्मी माता |
तुमको निशदिन सेवत, हर विष्णु विधाता || जय
ब्रह्माणी रूद्राणी कमला, तू हि है जगमाता |
सूर्य चन्द्रमा ध्यावत, नारद ऋषि गाता || जय
दुर्गा रूप निरंजन, सुख सम्पति दाता |
जो कोई तुमको ध्यावत, ऋद्धि सिद्धि धन पाता || जय
तू ही है पाताल बसन्ती, तू ही है शुभ दाता |
कर्म प्रभाव प्रकाशक, भवनिधि से त्राता || जय
जिस घर थारो वासो, तेहि में गुण आता |
कर न सके सोई कर ले, मन नहिं धड़काता || जय
तुम बिन यज्ञ न होवे, वस्त्र न कोई पाता |
खान पान को वैभव, सब तुमसे आता || जय
शुभ गुण सुंदर मुक्त्ता, क्षीर निधि जाता |
रत्त्न चतुर्दश तुम बिन, कोई नही पाता || जय
आरती लक्ष्मी जी की, जो कोई नर गाता |
उर आनन्द अति उपजे, पाप उतर जाता || जय
स्थिर चर जगत बचावे, शुभ कर्म नर लाता |
राम प्रताप मैया की शुभ दृष्टि चाहता || जय
॥ऊँ श्रीं ह्रीं श्रीं ऊँ॥